Eksozom Hakkında Her Şey
Eksozomlar, hücrelerden tüm vücuda salınan ve hücreler arası iletişimi sağlayan küçük hücredışı veziküllerdir. Salındıkları hücreye özgü çeşitli yapılar taşırlar. Bunlara örnek olarak spesifik microRNAs, proteinler ve metabolitler verilebilir.
Tam olarak hedef hücre- eksozom ilişkisi bilinmese de araştırmacılar eksozomların yüzeyinde bulunan özel protein belirteçleri sayesinde hangi hücreye neler taşıyacaklarını bildiklerini düşünüyorlar.
Exosomlar Nasıl Oluşur?
Eksozom oluşumu ilk bakışta basit ancak temelde oldukça karmaşık bazı biyokimyasal süreçler ile meydana geliyor. Oluşumun ilk basamağında hücre zarının bir bölümü hücre içine alınıyor (endositoz). Bu zar tekrar kendi içine kıvrılıyor ve küçük bir kesecik (intraluminal kesecik) oluşturuyor. Ardından “multiveziküler cisimcik (MVB)” olarak adlandırılan ve içerisinde çok sayıda kesecik barındıran bir yapı oluşuyor. MVB’ler metabolik olarak iki farklı yol izleyebiliyorlar. Eğer, bir MVB düşük kolestrol seviyesine sahip ise parçalanıyor, hücre içerisindeki bir organel olan lizozomun yapısına katılıyor ve sonunda MVB içeriği hücresel geri dönüşüme gidiyor. İkinci durumda ise; daha yüksek kolestrole sahip olan MVB’ler plazma zarıyla birleşiyor ve MVB içeriği hücrenin dışına atılıyor. İşte bu atıklara “eksozom” deniyor. Tüm bu süreçler hücre içindeki sinyalizasyon araçları ile sıkı bir şekilde kontrol ediliyor. Ancak bu yollardan hangisinin, hangi koşullarda devreye gireceği henüz bilinmiyor. Bu nedenle eksozom salınması ve MVB içerisindeki keseciklerin lizozoma gönderilmesi arasındaki dengeyi düzenleyen mekanizmanın nasıl işlediği, hâlâ araştırılmakta olan bir konu olarak karşımıza çıkıyor.
Hücreler Neden Eksozom Salgılar?
Tüm çok hücreli organizmalarda, hücrelerin kendi aralarında uyumlu ve etkin bir şekilde çalışması için haberleşmeleri gerekir. Hücreler arasındaki bu bilgi alışverişi, çözünebilir moleküllerin salgılanmasıyla veya doğrudan etkileşim yoluyla sağlanır. Buna ek olarak, birçok ökaryotik hücre, hem uzağındaki hem de yakınındaki hücrelere ulaşabilen, hücre zarı kaynaklı kesecikleri yani eksozomları salgılar. Kısacası, hücreler, iletişim, korunma ve genetik bilginin paylaşılması amacıyla eksozom üretiyor. Yapılan çalışmalar işlevsel reseptörlerin ve ikincil mesajcıların hedef hücrelere eksozomlarla taşındığını gösteriyor.
Hücreler birbirleri ile etkin bir şekilde haberleşebildiği gibi kendi atık yönetimini de yapabilen birimler. Bunu eksozomlar aracılığıyla, gereksiz veya toksik ürünleri hücre dışına atarak, hücreyi oluşabilecek iç ve dış streslere karşı koruyarak başarıyorlar. Aynı zamanda hücreler genetik bilginin paylaşılması amacıyla da ortama saldıkları eksozomlar ile hücreye ait mRNA (messenger RNA) ve alt türevleri olan miRNA gibi molekülleri alıcı hücrelere taşıyorlar
Her Canlı Eksozom Salgılar mı?
Hücrelerin eksozom salgılayabilmesi için hücre sitoplazması içerisinde zarlı yapıda organellere sahip olması gerekiyor. Çekirdek zarı, Golgi cisimciği, granüllü ve granülsüz endoplazmik retikulum, endozom, lizozom ve hücre zarı gibi yapıları içeren bu sistem yalnızca ökaryotik canlılarda bulunuyor. Bu nedenle bakteri ve mavi-yeşil algler gibi prokaryotik canlılar eksozom salgılayamıyor.
Eksozomlar Neden Bu Kadar Önemli?
Eksozomlar köken aldıkları ve salındıkları hücre kaynağına bağlı olarak farklı biyolojik özellikler gösterirler. Genetik Bilgi ve Sinyal Moleküllerinin Taşınması amacıyla Eksozomlar alıcı hücrelerin içerisine girip eksozomal içeriklerini hücrelere aktarıyorlar. 2000’li yıllarda yapılan araştırmalar, eksozomların içerdikleri biyomoleküller arasında mRNA ve miRNA gibi önemli RNA türlerinin bulunduğunu ve bu yapıların alıcı hücrelere aktarılabildiğini gösteriyor. Eksozomlar, sahip oldukları bu kargo içerikleri sayesinde hedef hücrenin gen ifadelerini düzenleyebiliyor. Ayrıca sadece genetik bilgi içeren biyomolekülleri değil, çeşitli sinyal moleküllerini de taşıyorlar. Eksozomun içerisinde bulunan bu sinyal molekülleri alıcı hücreye aktarılarak, hücrelerde ilgili sinyal yolaklarının düzenlenmesine katkıda bulunuyor.
Eksozomların, salgılandıkları hücreler ile alıcı hücreler arasında çeşitli protein ve lipid alışverişini yapabilme özelliği sayesinde, hücreler arası iletişimde de rol aldığı belirtiliyor. Eksozomların sahip oldukları bu özellik bağışılık sisteminde de karşımıza çıkıyor. Dendritik hücrelerden elde edilen eksozomların antijene özgü T hücre aktivasyonunu desteklemesi bize dendritik hücreler, makrofajlar ve B-lenfositlerden salınan eksozomların bağışıklık yanıtı oluşmasında ve düzenlenmesinde önemli bir role sahip olduğunu gösteriyor.
Eksozomların içinde neler vardır?
50 farklı büyüme faktörü;
Kollajen, Elastin ve Hyalüronik Asit Sentezi (üretimi),
Dermal rejuvenasyonun (yenilenmenin) uyarılması ,
Fibroblast sayısında artış,
Hücre bölünme hızında artış,
Epidermal rejuvenasyon (yenilenme) sağlar.
3 farklı anti-enflamatuvar sitokin!
Yara iyileşmesi
Lazer vb uygulamalar sonrası cildin yatıştırılmasını,
Cildin bariyer fonksiyonunun geri kazandırılmasını sağlar.
Cilt rejuvenasyonuyla (yenilenmesiyle) ilişkili 96 miRNA;
Anti enflamatuvar etki
Cildin bariyer fonksiyonunun korunmasını
Anti-aging etki
Cilt lekelerinin giderilmesi
Epidermal Rejenerasyon
Kaşıntının engellenmesini sağlar.
Cilt rejuvenasyonuyla ilişkili 184 protein;
Yara iyileşmesi,
Anti enflamatuvar etkiler,
Cildin bariyer fonksiyonunun korunması,
Anti-apoptoz (planlanmış hücre ölümünün engellenmesi),
Anti-aging etkiler,
Hücre çoğalması,
Epidermal Rejenerasyon,
Elastisite (Kollajen ve Elastin sentezi) gibi etkiler sunarlar.
Exosome lar doza bağlı olarak Fibroblast hücre çoğalımını %80’e kadar artırabilmektedir…
Exosome lar Kollajen sentezini doza bağlı olarak 6 katına çıkarabilmektedir…
Exosome lar Elastin sentezini doza bağlı olarak 3 katına çıkarabilmektedir…
